27 stycznia 2021 r. minęło 77 lat od chwili, kiedy w 1945 r. wojska radzieckie 11 korpusu pancernego 1 Frontu Białoruskiego, po kilkudniowej operacji wyzwoliły Grodzisk spod okupacji hitlerowskiej.
W dniu 20 stycznia 1945r. rozpoczęła się ewakuacja władz niemieckich z Grodziska.
Wywożono ogromne skrzynie z budynków starostwa i Sądu Powiatowego. Niemcy szykowali się do wysadzenia ważniejszych gmachów publicznych (dworzec kolejowy, ratusz, szkoły, klasztor, kościoły). Miasto obsadzone zostało przez batalion piechoty i oddział SS. 26 stycznia w rejonie Piasków rozpoczyna się decydujące natarcie radzieckie.
Tam Niemcy, ostrzeliwani przez rosyjskie czołgi wycofują się w kierunku Czarnej Wsi i Jabłonny. W majątku Piaski pozostawili magazyn amunicji artyleryjskiej. Armia radziecka zaczęła prowadzić działania oskrzydlające miasto próbując je obejść od strony Grąblewa i Strzelec oraz z drugiej strony, od Młyniewa i Ujazdu. Oddziały piechoty SS stacjonujące w Grodzisku, wzorem artylerzystów wycofały się w kierunku Kąkolewa, Czarnej Wsi i Jabłonny.
Wczesnym rankiem 27 stycznia 1945 r. naprzeciw wojskom radzieckim wyszła grupa mieszkańców miasta. O godzinie 9, ulicą Poznańską zaczęły wkraczać pierwsze wojska radzieckie, witane serdecznie przez ludność naszego miasta, która gromadziła się na rynku.
W chwili powitania wojsk radzieckich przez ludność polską nastąpił nalot niemieckich bombowców, które zbombardowały i ostrzelały plac. Rannymi zaopiekowali się lekarze i siostry zakonne, które w tamtym czasie pracowały w szpitalu. Okazało się, że podczas nalotu zginęło sześciu mieszkańców Grodziska: Stanisław Kałek, Andrzej Leśniczak, Michał Tomaszewski, Florian Wieczorek, Kajetan Kaczmarek i Teofil Kiciński, ośmiu mieszkańców naszego miasta zostało rannych. Od bomb, zabici i ranni zostali także żołnierze radzieccy.
Ogółem w walkach o Grodzisk Wlkp. i najbliższy teren poległo ich 68. Obecnie spoczywają na cmentarzu wojskowym w Nowym Tomyślu.
Bibliografia:
B. Polak, Grodzisk Wielkopolski. Zarys dziejów, Grodzisk Wlkp. 1990r., s. 196.
D. Matelski, Grodzisk Wielkopolski. Dzieje powiatu i starania o jego restytucję., Grodzisk Wlkp. 1998r., s. 65 –
66.
PGO24.PL
Grafika: P.Nowak